Thoát vị rốn là tình trạng nội tạng trong ổ bụng chui ra ngoài qua khe hở giữa các cơ thành bụng tại rốn, tạo thành một khối lồi tại vùng rốn. Khối thoát vị có thể chứa dịch, một phần nội tạng ví dụ như ruột, hoặc các tổ chức khác từ ổ bụng.
Thoát vị rốn xảy ra thường xuyên nhất ở các bé sinh non hoặc có cân nặng khi sinh thấp. Có tới 75% trẻ sơ sinh có trọng lượng dưới 1,5 kg có thoát vị rốn. Dị tật này xảy ra nhiều hơn ở các bé gái.
Hầu hết 90% thoát vị rốn có thể tự khỏi trước 1 tuổi mà không cần phải can thiệp gì.
1. NGUYÊN NHÂN THOÁT VỊ RỐN Ở TRẺ SƠ SINH
Trong thời kỳ bào thai, trẻ được nuôi dưỡng từ mẹ qua dây rốn. Trong thời gian mang thai, dây rốn đi qua một lỗ nhỏ ở cơ bụng của bé và được cắt đi khi bé chào đời.
Trong vòng 1-2 tuần sau sinh, cuống rốn teo dần và rụng đi, vết thương lành và tạo thành rốn của trẻ. Lỗ ở thành bụng nơi dây rốn đi qua sẽ tự dần dần được đóng lại một cách tự nhiên khi bé lớn.
Nếu các cơ không đóng kín hoàn toàn tại vị trí rốn có thể làm cho các tạng trong ổ bụng chui qua và gây ra thoát vị rốn.
2. CÁC DẤU HIỆU THOÁT VỊ RỐN Ở TRẺ SƠ SINH
Các dấu hiệu này rất dễ nhận biết, chỉ cần ba mẹ quan sát kỹ vị trí rốn của trẻ là có thể nhận ra các dấu hiệu:
– Ở vị trí rốn bé sẽ có một khối u mềm nhô lên
– Mỗi khi bé ho, quấy khóc hoặc ưỡn mình có thể thấy rốn phồng to lên. Chỗ phồng biến mất khi bé thư giãn hoặc nằm ngửa
– Thoát vị rốn thường không gây đau và không gây bất kỳ sự khó chịu nào
3. BIẾN CHỨNG CỦA THOÁT VỊ RỐN
– Phần lớn thoát vị rốn sẽ tự khỏi và không gây biến chứng gì
– Tuy nhiên một tỷ lệ nhỏ thoát vị rốn có thể bị nghẹt: tạng thoát vị chui ra ngoài và không vào lại ổ bụng được, dẫn đến thiếu máu và có thể hoại tử. Trong trường hợp này trẻ cần được đi khám bác sĩ ngay.
*Thoát vị rốn có thể bị nghẹt có các biểu hiện sau:
– Bé khóc ngằn ngặt liên tục hoặc tỏ ra đau đớn
– Khối phồng tại rốn căng to, không xẹp lại
– Bụng trẻ to hơn, tròn hơn, đầy hơn bình thường
– Vùng da khối thoát vị sưng nề và đỏ
– Trẻ sốt
– Trẻ nôn
– Khó đi ngoài hoặc hoàn toàn không đi ngoài
– Có máu trong phân
4. ĐIỀU TRỊ THOÁT VỊ RỐN
Hầu hết thoát vị rốn nhẹ sẽ tự khỏi trước 1 tuổi mà không cần can thiệp gì. Khi bé lớn lên, cơ thành bụng khỏe hơn và có thể đóng kín lỗ hổng thành bụng, thoát vị sẽ tự mất đi.
Trong thời gian chờ cơ thành bụng đóng kín, các bậc ba mẹ có thể dùng một miếng gạc hoặc vải mềm đặt vào rốn và băng lại cho trẻ.
Phẫu thuật khi
– Thoát vị rốn không biến mất đến khi 1 tuổi, có thể trì hoãn đến 2 tuổi
– Thoát vị rốn bị nghẹt
5. CHĂM SÓC TRẺ BỊ THOÁT VỊ RỐN
- Cha mẹ cố gắng không để trẻ khóc nhiều, khóc to
- Hạn chế không để trẻ hoạt động quá mức, làm tăng đột ngột áp lực trong ổ bụng làm khối phồng lớn dần
- Tăng cường cho trẻ thức ăn có nhiều chất xơ, rau củ quả để hạn chế trẻ bị táo bón, vì táo bón có thể khiến trẻ rặn làm tăng hiện tượng thoát vị
- Nếu thấy khối thoát vị to đột biến, cứng chắc, sờ đau, cho trẻ nằm ngửa khối thoát vị không mất, kèm theo đau bụng và nôn thì có thể trẻ bị thoát vị nghẹt. Trong trường hợp này, bạn cần cho trẻ đến bệnh viện ngay.
BS Lê Thanh Thùy – Phòng khám đa khoa Pasteur
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
