LIỆU PHÁP HÓA TRỊ LÀ GÌ

Sau khi nhận được chẩn đoán ung thư, phản ứng đầu tiên của bạn là hỏi bác sĩ về tham gia điều trị hóa chất. Sau tất cả, hóa trị là một trong những hình thức phổ biến nhất trong việc điều trị ung thư. Bài viết sau đây phòng khám Pasteur xin gửi đến bạn đọc các thông tin cũng như kiến thức về Sự ảnh hưởng của liệu pháp hóa chất (hóa trị) lên cơ thể một cách đầy đủ nhất.

Trong khi thuốc đủ mạnh để giết chết những tế bào ung thư phát triển, chúng cũng có hại đối với tế bào khỏe mạnh. Điều này có thể gây ra một số tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này phụ thuộc vào thể trạng, tuổi và loại hóa chất.

Sau khi kết thúc điều trị thì phần lớn tác dụng phụ sẽ biến mất nhanh chóng, một số thì vẫn tồn tại, và một số thì không bao giờ biến mất. Cần trao đổi với bác sĩ bất kỳ tác dụng phụ nào bạn gặp phải. Trong một số trường hợp, phụ thuộc vào phản ứng của cơ thể, bác sĩ có thể cần điều chỉnh loại hoặc liều hóa chất.

Hóa chất có thể ảnh hưởng đến bất kỳ hệ thống nào của cơ thể, nhưng những cơ quan dưới đây là nhạy cảm nhất:

–         Ống tiêu hóa

–         Nang tóc

–         Tủy xương

–         Lưỡi

–         Hệ sinh dục

Cần hiểu thuốc điều trị ung thư ảnh hưởng như thể nào lên các hệ cơ quan chính của cơ thể.

Các ảnh hưởng của liệu pháp hóa chất (hóa trị) lên cơ thể

1/ Hệ tuần hoàn và miễn dịch

Việc theo dõi số lượng tế bào máu định kỳ là một phần quan trọng của hóa trị liệu. Bởi vì thuốc có thể gây hại lên các tế bào ở tủy xương mà ở đây tế bào máu được tạo ra. Bạn bị thiếu máu nghĩa là không đủ tế bào hồng cầu để vận chuyển ô-xy đến tổ chức.

Triệu chứng của thiếu máu bao gồm:

–         Mệt mỏi

–         Mất tập trung

–         Da nhợt nhạt

–         Khó suy nghĩ

–         Cảm giác lạnh

–         Yếu toàn thân

Hóa trị có thể làm giảm tế bào bạch cầu. Bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Chúng giúp ngăn ngừa bệnh tật và chống lại nhiễm trùng. Triệu chứng thì không phải lúc nào cũng rõ ràng, nhưng bạn có thể thấy bản thân dễ mắc bệnh hơn trước đây. Hãy chắc chắn bạn có biện pháp phòng ngừa để tránh sự tiếp xúc với vi-rút, vi khuẩn và những vi trùng khác nếu bạn đang hóa trị.

Những tế bào tiểu cầu giúp cho quá trình đông máu. Số lượng tiểu cầu thấp (giảm tiểu cầu) làm bạn dễ có những vết bầm tím và chảy máu. Triệu chứng bao gồm chảy máu mũi kéo dài, xuất hiện máu trong dịch nôn hoặc trong phân, kinh nguyệt lâu hơn bình thường.

Cuối cùng, một vài hóa chất có thể làm tổn thương cơ tim bởi làm suy yếu cơ tim (bệnh cơ tim) hoặc rối loạn nhịp tim ( loạn nhịp). Những tình trạng này có thể ảnh hưởng đến khả năng bơm máu của cơ tim. Một vài hóa chất có thể làm tăng nguy cơ đau thắt ngực. Những vấn đề này ít xảy ra nếu trái tim bạn khỏe mạnh và thể trạng bạn tốt.

2/ Hệ thần kinh và cơ

Hệ thần kinh trung ương kiểm soát cảm xúc, tư duy và phối hợp. Hóa chất trong hóa trị có thể  gây nên những vấn đề với trí nhớ, hoặc làm khó tập trung hoặc suy nghĩ rõ ràng. Sự suy giảm nhận thức nhẹ này có thể biến mất sau khi điều trị hoặc kéo dài nhiều năm. Những trường hợp nặng có thể kèm lo lắng và căng thẳng.

Một vài hóa chất có thể gây nên:

–         Đau

–         Yếu

–         Liệt

–         Ngứa ở tay và chân (bệnh lý thần kinh ngoại vị)

Bạn có thể cảm thấy mỏi, đau nhức hoặc run các cơ. Những phản xạ và những kỹ năng vận động có thể chậm lại. Bạn có thể trải qua những vấn đề về cân bằng và sự phối hợp.

3/ Hệ tiêu hóa

Một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất của hóa trị ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa. Khô miệng và đau họng mà hình thành trên lưỡi, môi, lợi, hoặc trong họng có thể làm khó nhai và nuốt. Đau miệng làm bạn dễ bị chảy máu và nhiễm trùng hơn.

Thậm chí bạn có thể có cảm giác vị kim loại trong miệng, hoặc có 1 lớp màu vàng hoặc trắng ở trên lưỡi của bạn. Thức ăn có vị bất thường và khó chịu, dẫn đến bạn sụt cân vì không muốn ăn.

Những loại hóa chất mạnh có thể gây hại cho các tế bào đường tiêu hóa. Buồn nôn là triệu chứng phổ biến và có thể gây nôn mửa.

Những vấn đề tiêu hóa khác bao gồm tiêu chảy hoặc táo bón. Bạn có thể cảm thấy căng, đầy bụng, chướng hơi. Bạn có thể làm giảm triệu chứng này bằng việc uống nhiều nước hàng ngày.

Tác dụng phụ liên quan đến hệ tiêu hóa có thể làm mất sự ngon miệng và cảm thấy no dù bạn ăn không nhiều. Do đó, sụt cân, yếu toàn thân và mất năng lượng là thường gặp. Điều quan trọng là tiếp tục ăn những thực phẩm lành mạnh.

4/ Dạ, lông và móng

Rụng tóc và lông có thể là tác dụng phụ không được yêu thích nhất của điều trị hóa trị. Nhiều loại hóa chất ảnh hưởng đến nang lông và tóc, có thể gây nên rụng trong vài tuần của lần điều trị đầu tiên. Rụng lông có thể xuất hiện bất kỳ nơi nào trên cơ thể, từ từ lông mày và lông mi đến chân. Rụng lông và tóc là tạm thời. Tóc và lông sẽ mọc lại sau kết thúc điều trị vài tuần.

Những sự kích thích da như khô, ngứa và phát ban cũng có thể gặp. Bác sĩ có thể đề nghị những loại thuốc mỡ tại chỗ để làm dịu kích thích da. Bạn có thể tăng nhạy cảm với ánh nắng mặt trời và dễ bị bỏng. Hãy chắc chắn có biện pháp phòng tránh bỏng nắng khi ở ngoài trời, chẳng hạn như bôi kem chống nắng hoặc mặc áo dài tay.

Móng tay và móng chân của bạn có thể chuyển sang màu nâu hoặc màu vàng. Sự phát triển của móng chậm lại cũng như dễ gãy. Trong những trường hợp nặng chúng có thể bị tách ra khỏi giường móng. Điều quan trọng là chăm sóc tốt móng của bạn để tránh nhiễm trùng.

5/ Hệ sinh dục

Hóa chất làm thay đổi hóc môn ở cả nam và nữ. Ở nữ, hóc môn thay đổi có thể dẫn đến những cơn nóng, kinh nguyệt không đều hoặc đột ngột xuất hiện mãn kinh. Bạn có thể bị khô âm đạo mà gây nên quan hệ đau hoặc không thoải mái. Cơ hội phát triển nhiễm trùng âm đạo cũng tăng lên.

Nhiều bác sĩ khuyên không nên có thai khi đang điều trị hóa trị. Trong khi một vài phụ nữ có thể bị tác dụng phụ là vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn, hóa chất trong khi mang thai có thể gây nên những dị tật.

Ở đàn ông, hóa trị có thể gây hại lên tinh trùng hoặc số lượng tinh trùng thấp. Giống như ở nữ giới, nam giới cũng có thể bị vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn do hóa chất.

Trong khi những triệu chứng như mệt mỏi, lo lắng và biến đổi hóc môn có thể ảnh hưởng đến tình dục cả nam và nữ, nhiều người trong quá trình hóa trị vẫn có thể có được cuộc sống tình dục tích cực.

6/ Hệ bài tiết (thận và bàng quang)

Thận hoạt động bài xuất hóa chất. Trong quá trình hóa trị, một số tế bào thận và bàng quang có thể bị kích thích hoặc tổn thương. Triệu chứng của thương tổn thận bao gồm:

–         Giảm sự đi tiểu

–         Phù tay

–         Phù chân và mắt cá

–         Đau đầu

Bạn có thể bị kích thích bàng quang mà gây nên cảm giác nóng rát khi đi tiểu và đi tiểu thường xuyên.

Bạn nên uống nhiều nước để tẩy thuốc ra ngoài và giữ cho hệ thống hoạt động bình thường. Một vài loại thuốc gây nên nước tiểu có màu đỏ hoặc màu cam trong vài ngày, những nó không đáng lo ngại.

7/ Hệ xương

Phần lớn mọi người mất khối lượng xương khi họ già, nhưng với hóa trị, một vài loại thuốc làm tăng sự mất này bởi giảm nồng độ can-xi. Các bệnh loãng xương liên quan đến ung thư ảnh hưởng lên nữ nhiều hơn nam, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh và những phụ nữ mãn kinh đột ngột hóa trị.

Theo Natianl Institutes of Health (NIH), phụ nữ được điều trị ung thư vú tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương. Điều này do sự kết hợp của thuốc và sự giảm tự nhiên của nồng độ estrogen.

Loãng xương làm tăng nguy cơ rạn xương và gẫy xương. Bạn có thể giúp cho xương khỏe mạnh bằng cung cấp đủ can-xi và thể dục điều độ.

8/ Tâm lý và cảm xúc

Việc sống với bệnh ung thư và đề cập về hóa trị có thể tạo nên 1 cảm xúc. Bạn có thể cảm thấy sợ hãi, căng thẳng, hoặc lo âu về vẻ bề ngoài và sức khỏe của bạn. Trầm cảm cũng là một cảm giác thường gặp.

Các liệu pháp bổ sung như mát-xa và thiền có thể là một giải pháp hữu ích. Hãy trao đổi với bác sĩ những rắc rối. Họ có thể sẽ đề nghị nhóm hỗ trợ ung thư địa phương nơi mà bạn có thể nói với những người khác đang trải qua việc điều trị ung thư. Nếu cảm thấy trầm cảm kéo dài, hãy tìm đến chuyên gia tư vấn hoặc yêu cầu bác sĩ về việc dùng thuốc. Mặc dù các tác dụng phụ về cảm xúc là phổ biến, có nhiều cách để làm giảm điều này.

….

Như vậy bài viết trên đây BS CKII Nguyễn Hữu Hòa tại phòng khám đa khoa Pasteur đã chỉ rõ cho bạn đọc biết được những ảnh hưởng của liệu pháp hóa trị lên cơ thể sẽ có những thay đổi như thế nào..

Ngoài ra nếu cần tư vấn, trao đổi hay thắc mắc gì các bạn có thể liên hệ trực tiếp đến chuyên khoa phòng khám ung bướu tại paster Đà Nẵng để được các bác sĩ chuyên sâu giỏi trả lời cũng như đưa ra những lời khuyên tốt nhất có thể.

Chúc các bạn luôn có sức khỏe tốt!

BS CKII Nguyễn Hữu Hòa

Phòng khám đa khoa Pasteur