Khi đi khám vú, nhất là là siêu âm, rất hay gặp kết luận là nang vú hay đa nang vú. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu.
1. Nang vú là gì?
• Nang vú là một cái bọc chứa dịch, vỏ nang đa số mỏng, đôi khi dày.
2. Nguyên nhân nào gây ra?
• Nang xuất hiện là kết quả của sự thay đổi nội tiết theo chu kỳ kinh nguyệt
• Một số bằng chứng cho thấy, tăng estrogen quá mức trong cơ thể kích thích mô tuyến vú góp phần tạo nang.
• Nhưng nguyên nhân nào thúc đẩy dẫn đến quá trình trên thì chưa biết.
3. Nang vú phát hiện trong những tình huống nào?
• Tuổi gặp phải:
o Tuổi còn kinh, thường 35-50t, có thể gặp ở bất cứ tuổi nào
o Tuổi mãn kinh có dùng thuốc nội tiết thay thế
• Sờ thấy một khối ở vú có thể đau hoặc không đau
• Đau vú
• Phát hiện khi siêu âm/nhũ ảnh mà không có triệu chứng lâm sàng
4. Làm sao biết đó là nang vú và xác định chắc chắn bằng cách nào?
Thăm khám lâm sàng gợi ý
• Không sờ thấy hoặc chỉ nắn đau mô vú (do nằm sâu hoặc nhỏ hoặc mô tuyến bên trên nang dày)
• Có thể một nang hoặc nhiều nang ở một hoặc hai bên vú.
• Sờ thấy một khối tròn hay bầu dục, bờ rõ rõ, bề mặt trơn, di động, cảm giác như trái nho hay như quả bóng chứa nước, đôi khi chắc.
• Dịch tiết núm vú màu có thể trắng trong, màu vàng, màu dâu hoặc nâu sậm
• Đau tự nhiên hoặc nắn đau vùng có nang vú
• Kích thước nang tăng và nắn đau tăng ngay trước hành kinh và giảm xuống sau hành kinh.
SIÊU ÂM giúp xác định
• Một hoặc nhiều khối
o echo/hồi âm trống, bờ đều, giới hạn rõ, tăng âm sau, ép đầu dò xẹp lại
o nang nhỏ vài mm đến nang lớn 2,5- 5 cm
• Cần phân biệt
o Nang đơn giản lòng nang trơn láng
o Nang phức tạp thì có chồi mọc lên từ thành nang. Đặc điểm này cần phân biệt trên siêu âm, có giá trị gợi ý ác tính hay không
NHŨ ẢNH
• Hình ảnh một hoặc nhiều nốt mờ tăng cản tia, bờ đều, giới hạn rõ, không rõ bằng siêu âm.
* Chọc hút bằng kim xác định khi siêu âm hay nhũ ảnh không rõ
• Giúp xác định chắc chắn nhưng không thực hiện thường qui, chỉ định khi siêu âm không rõ.
o Nếu nang xẹp hết thì không làm xét nghiệm gì thêm và không cần điều trị
o Nếu dịch có vẻ giống máu thì cần làm xét nghiệm tế bào chọc dịch này
o Nếu nang không xẹp hết/ không ra dịch thì khảo sát thêm hình ảnh và hoặc chọc hút kim mô đặc có siêu âm hướng dẫn, hoặc có thể mổ sinh thiết.
5. Nang vú có phải là ung thư không, hoặc có chuyển thành ung thư không?
• Nang đơn giản là lành tính, không hóa ác, nhưng ung thư có thể xuất hiện từ đó, nhưng rất thấp
• Nang phức tạp có khả năng ung thư
o Siêu âm xem có chồi không, nếu có cần FNA có siêu âm hướng dẫn
• Cần phân biệt nang với khối đặc
o Đặc thường là bướu sợi tuyến, nhưng có thể là ung thư.
6. Điều trị nang vú bằng cách nào?
• Nang nhỏ không đau hoặc đau ít và không khó chịu: không làm gì và chỉ theo dõi.
o Tái khám đột xuất: khi tự khám nếu thấy kéo dài qua 2 hay 3 chu kỳ kinh nguyệt và lớn thêm hoặc khi đau, khó chịu
o Tái khám định kỳ: thăm khám và siêu âm mỗi 6 tháng.
• Nang lớn đau hoặc khó chịu
o Giảm đau
o Chọc giải áp nếu nang lớn
o Mổ khi to quá hoặc đau nhiều không giảm với thuốc
o Thuốc nội tiết tamoxifen, thuốc ngừa thai uống
Thuốc thường chỉ sử dụng khi triệu chứng nặng vì có tác dụng phụ đáng kể
Ở phụ nữ mãn kinh, nếu có dùng nội tiết thay thế thì ngưng
Tham khảo: Wikipedia
Bs CKII NGUYỄN HỮU HÒA – Chuyên gia Ung bướu, Cố vấn chuyên môn tại PK Pasteur
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
