Siêu âm thai ngày càng phát triển và đóng một vai trò không thể thay thế trong thai kỳ. Ngày nay, phần lớn phụ nữ mang thai ở các nước phát triển được tiếp cận với siêu âm thai. Rõ ràng, công nghệ siêu âm thai đã cải thiện chất lượng thai kỳ cũng như giúp các bà mẹ có thể sinh ra những em bé khỏe mạnh.
Siêu âm thai là gì?
Siêu âm thai là một xét nghiệm sử dụng sóng cao tần để vẽ lại hình ảnh của em bé đang phát triển cũng như cơ quan sinh sản của bà mẹ. Siêu âm thai cũng có thể theo dõi sự phát triển của em bé cũng như tầm soát một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nguy cơ cho cả mẹ và em bé. Cùng với siêu âm tiêu chuẩn, những loại siêu âm nâng cao khác như siêu âm 3D, siêu âm 4D, siêu âm tim thai cũng ngày càng phát triển và phổ biến và mang lại những lợi ích nhất định.
Những lý do bạn nên siêu âm thai
Siêu âm thai có thể được sử dụng vì nhiều lý do, mục đích khác nhau trong thai kỳ. Bác sĩ có thể đề nghị siêu âm nhiều hơn nếu phát hiện một vấn đề trong lần siêu âm hoặc xét nghiệm máu trước đây. Siêu âm cũng có cần vì những lý do không phải do bệnh lý, như là xác định giới tính em bé. Mặc dù công nghệ siêu âm an toàn cho cả mẹ và con. Các chuyên gia không khuyến khích sử dụng siêu âm khi không có lý do về y tế hoặc khi không có lợi cho bà mẹ và em bé.
Siêu âm trong quý I của thai kỳ
Vào quý I của thai kỳ (tuần thứ nhất đến tuần 12), siêu âm có thể được thực hiện nhằm:
- Xác định lại chẩn đoán có thai
- Kiểm tra nhịp tim thai nhi
- Xác định tuổi thai và dự đoán ngày sinh
- Kiểm tra số lượng thai nhi trong tử cung
- Kiểm tra bánh nhau, tử cung, buồng trứng và cổ tử cung
- Chẩn đoán thai ngoài tử cung hoặc sẩy thai
- Tìm kiếm các phát triển bất thường của thai nhi
Siêu âm trong quý II và quý III của thai kỳ
Trong quý II (tuần 12 – tuần 24) và quý III (tuần 24 – tuần 40 hoặc lúc sinh), siêu âm có thể được thực hiện nhằm:
- Theo dõi sự phát triển và vị trí của thai nhi (ngôi thai)
- Xác định giới tính thai nhi
- Xác định lại chẩn đoán đa thai
- Quan sát bánh nhau để kiểm tra những bất thường như nhau tiền đạo, vỡ bánh nhau
- Tìm kiếm các dấu hiệu đặc trưng của hội chứng Down (thường được thực hiện từ tuần 13 – 14)
- Kiểm tra các bất thường hoặc khiếm khuyết bẩm sinh
- Tìm kiếm các bất thường cấu trúc của thai nhi hoặc các bất thường dòng máu
- Theo dõi lượng dịch ối
- Xác định rằng thai nhi có bị thiếu Oxy hay không
- Chẩn đoán các bất thường của buồng trứng hoặc tử cung
- Đo chiều dài cổ tử cung
- Hướng dẫn một số xét nghiệm xâm nhập như chọc dò buồng ối
- Xác nhận thai bị lưu
Chuẩn bị cho một lần siêu âm thai
Khi siêu âm thai sớm, bạn có thể cần phải uống nhiều nước để làm căng bàng quang. Giúp bác sĩ siêu âm có thể thấy được hình ảnh rõ ràng của thai và cơ quan sinh sản. Bạn có thể phải uống 2 – 3 ly nước lớn mỗi giờ trước khi siêu âm. Tùy theo lịch hẹn và thời điểm được siêu âm mà bạn nên uống nhiều hay ít nước ở nhà. Nếu bạn đến và được siêu âm ngay, bạn nên đến bệnh viện hoặc phòng khám siêu âm vào lúc bàng quang sắp căng. Bạn cũng nên nhớ không được đi tiểu trước khi được siêu âm.
Điều gì xảy ra khi thực hiện siêu âm?
Trong khi siêu âm, bạn nằm ngửa trên giường. Một bác sĩ siêu âm sẽ bôi một loại gel đặc biệt lên bụng của bạn. Loại gel này cơ bản là nước, nên nó sẽ không để lại vết ố trên quần áo hoặc da của bạn. Gel sẽ giúp sóng siêu âm được truyền đi tốt hơn. Tiếp theo, bác sĩ sẽ đặt một đầu dò nhỏ lên bụng của bạn. Đầu dò di chuyển để chụp lại các bức ảnh đen trắng để đưa lên màn hình siêu âm. Bác sĩ siêu âm cũng có thể đó các kích thước dựa trên hình ảnh siêu âm. Đôi lúc bạn sẽ được yêu cầu phải hít thở hoặc nín thở trong khi họ chụp ảnh. Sau đó, bác sĩ sẽ lau khô gel cho bạn và bạn có thể đi tiểu.
Các loại siêu âm thai
Nhiều công nghệ tiên tiến có thể được sử dụng để quan sát hình ảnh chi tiết hơn khi cần thiết. Những loại siêu âm này có thể cho bác sĩ những thông tin cần thiết để đưa ra một chẩn đoán nếu họ phát hiện những bất thường trong khi siêu âm thai truyền thống.
Siêu âm qua ngả âm đạo
Siêu âm qua ngả âm đạo có thể cho những hình ảnh rõ nét hơn. Loại siêu âm này thường được sử dụng trong giai đoạn sớm của thai kỳ, khi siêu âm ngả bụng khó cho những hình ảnh sắc nét. Khi thực hiện loại siêu âm này, một đầu dò nhỏ sẽ được đặt vào âm đạo. Đầu dò sẽ nằm tựa lên thành sau của âm đạo khi siêu âm.
Siêu âm 3D
Không giống như siêu âm 2D truyền thống. Siêu âm 3D cho phép bác sĩ quan sát chiều cao, chiều rộng và độ sâu của tử cung và các cơ quan. Phương pháp này đặc biệt hữu ích để chẩn đoán các bất thường nghi ngờ trong thai kỳ. Siêu âm 3D tuân theo quy trình tương tự với siêu âm tiêu chuẩn, nhưng nó sử dụng đầu dò và phần mềm đặc biệt để tạo ra hình ảnh 3 chiều. Nó cũng đòi hỏi đào tạo đặc biệt cho người thực hiện, vì vậy nó có thể không được phổ biến rộng rãi so với phương pháp truyền thống.
Siêu âm 4D
Siêu âm 4D còn được gọi là siêu âm 3D động. Không giống như những loại siêu âm còn lại, siêu âm 4D tạo nên các video cử động của thai nhi. Công nghệ này tạo nên các hình ảnh tốt hơn về hình ảnh của khuôn mặt em bé và các cử động. Phương pháp siêu âm này cũng được thực hiện tương tự các loại siêu âm khác, nhưng với các dụng cụ đặc biệt.
Siêu âm tim thai
Siêu âm tim thai được thực hiện khi bác sĩ nghi ngờ em bé của bạn có thể bị bệnh tim bẩm sinh. Loại siêu âm này cũng có thể được thực hiện tương tự như siêu âm thai truyền thống, nhưng cần thời gian kéo dài hơn. Nó ghi lại hình ảnh chi tiết của tim thai, bao gồm kích thước, hình dàng và cấu trúc. Phương pháp siêu âm này có thể cho phép bác sĩ quan sát tim của em bé như thế nào. Điều này rất quan trọng và hữu ích để đưa ra một chẩn đoán chính xác. Tuy nhiên các bà mẹ cần ghi nhớ rằng, siêu âm nói chung và siêu âm tim thai không thể phát hiện tất cả các dị tật của em bé.
Nguồn: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4287579/
Xem thêm thông tin chi tiết về siêu âm thai và những ảnh hưởng của siêu âm thai tại đây!
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
