Gan nhiễm mỡ là vấn đề hay gặp hiện nay, đặc biệt ở lứa tuổi trung niên. Gan thường không có triệu chứng gì đặc biệt, nó thường được phát hiện một cách tình cờ thông qua việc siêu âm bụng tổng quát. Vậy gan nhiễm mỡ là gì? Có thể gây ung thư không? Làm gì khi được chẩn đoán bệnh?
BỆNH GAN NHIỄM MỠ LÀ GÌ ? (Fatty liver disease – FLD)
– Gan nhiễm mỡ còn được gọi là thoái hóa mỡ gan (steatosis) là sự tích tụ mỡ trong gan.
– Về mặt mô học, hàm lượng mỡ gan bình thường trong sinh thiết gan thường được định nghĩa là nhiễm mỡ vĩ mô ở dưới 5% tế bào gan. Khi thành phần này chiếm trên 5% trọng lượng gan được xem là đã nhiễm mỡ.
PHÂN LOẠI
– Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ArFLD)
– Bệnh liên quan đến chuyển hóa ( MAFLD). Trước đây gọi là bệnh không do rượu (NAFLD), vào năm 2020 sự đồng thuận từ 22 quốc gia đã xác định lại căn bệnh này là bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến chuyển hóa.
– Viêm gan không do rượu (Nonalcoholic Steatohepatitis – NASH)
NGUYÊN NHÂN GAN NHIỄM MỠ:
Giống như hầu hết các bệnh lý khác, bệnh là do sự kết hợp của các yếu tố di truyền và lối sống. Các nguyên nhân có thể bao gồm:
+ Do rượubia
+ Rối loạn chuyển hóa: đường máu cao, tăng huyết áp, mỡ máu cao (tăng cholesterol, triglycerid)…
+ Yếu tố di truyền
+ Trầm cảm, rối loạn nhận thức
– Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đã trở thành nguyên nhân hàng đầu của bệnh gan mãn tính trên toàn thế giới, với tỷ lệ lưu hành toàn cầu ước tính là 25%, đặt gánh nặng đáng kể vào hệ thống chăm sóc sức khỏe. Sửa đổi ngữ nghĩa của “NAFLD” là “MAFLD” làm nổi bật vai trò của các yếu tố chuyển hóa trong nguyên nhân bệnh.
– Các nghiên cứu đã xác định nhiều thay đổi di truyền có thể liên quan đến sự phát triển của NAFLD và NASH. Trong số này có một sự thay đổi đặc biệt trong gen PNPLA3 (phospholipase domain-containing protein 3). Sự biến đổi gen PNPLA3 liên quan đến NAFLD được cho là dẫn đến tăng sản xuất và giảm sự phân hủy chất béo ở gan.
GAN NHIỄM MỠ TIẾN TRIỂN NHƯ THẾ NÀO?
– Nếu gan nhiễm mỡ (FLD) tiến triển thành xơ gan, thì nguy cơ ung thư gan là cao.
– Bệnh liên quan đến chuyển hóa (MAFLD) từ nhiễm mỡ đơn giản (NAFL) sẽ tiến triển đếnviêm gan nhiễm mỡ không do rượu(NASH) và xơ hóa, và có thể dẫn đến ung thư gan.
– Khi FLD và các tình trạng liên quan của nó trở nên phổ biến hơn, có thể một ngày nào đó FLD có thể thay thế viêm gan virus là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan, yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với ung thư gan.
- PHÂN ĐỘ GAN NHIỄM MỠ: Phân độ gan nhiễm mỡ được chia làm mức độ (nhẹ, vừa, nặng) thường dựa vào hình ảnh học thông qua siêu âm bụng tổng quát, đo đàn hồi mô gan, hoặc sinh thiết gan. Việc phân độ gan nhiễm mỡ tuy không làm thay đổi điều trị nhưng có giá trị về mặt theo dõi.
CẦN LÀM GÌ KHI ĐƯỢC CHẨN ĐOÁN GAN NHIỄM MỠ ?
– Hạn chế hoặc kiêng hẳn rượu bia;
– Tăng cường tập luyện thể dục, chơi các môn thể thao: ít nhất 30 phút/ngày, khoảng 5 ngày/tuần
– Chế độ ăn: hạn chế dầu mỡ, đồ chiên và đường bột tinh chế.
– Nếu có các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu thì bệnh nhân nên tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
– Tiêm vaccine phòng bệnh các bệnh: viêm gan A, viêm gan B, và nên thường xuyên tầm soát viêm gan C.
– Kiểm tra gan định kỳ bằng các xét nghiệm về chức năng gan, siêu âm gan, đo đàn hồi mô gan (nếu cần thiết để đánh giá mức độ xơ gan).
- TÓM LẠI:
– Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ mỡ ở gan. Gan nhiễm mỡ không có thuốc đặc trị, phần lớn ở giai đoạn đầu không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng dần dà nếu bệnh nhân không quản lý tốt thì sẽ tiến triển nặng lên dẫn đến viêmgan, xơ gan và có thể dẫn đến ung thư gan.
– Gan nhiễm mỡ do nhiều nguyên nhân. Cần xác định nguyên nhân để đinh hướng điều trị, chủ yếu thay đổi lối sống, tuân thủ điều trị nếu mắc các bệnh lý gây rối loạn chuyển hóa và kiểm tra gan định kỳ. Ví dụ nếu gan nhiễm mỡ do rượu cần kiêng rượu bia, nếu gan nhiễm mỡ do chuyển hóa thì cần tác động đến các vấn đề lối sống, hạn chế rượu bia và tuân thủ điều trị.
Bs Phan Ngọc Huyền – Phòng khám đa khoa Pasteur
Tham khảo: Wikipedia
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
