Đau hậu Zona thần kinh (Postherpetic neuralgia) là biến chứng thường gặp nhất của bệnh zona. Nó gây ra cảm giác đau rát ở dây thần kinh và da. Cơn đau kéo dài rất lâu sau khi những tổn thương da của bệnh zona (phát ban và mụn nước) đã biến mất.
Nguy cơ đau hậu zona thần kinh tăng theo tuổi tác, chủ yếu ảnh hưởng đến những người trên 60 tuổi. Không có cách điều trị dứt điểm nhưng có thể điều trị giảm các triệu chứng. Với hầu hết mọi người, đau hậu zona sẽ thuyên giảm theo thời gian.
Nhìn chung, các triệu chứng đau hậu zona thường chỉ giới hạn ở vùng da nơi đợt bùng phát bệnh zona lần đầu tiên xảy ra. Thường là một dải quanh thân, thường là ở một bên.
Các triệu chứng có thể bao gồm:
· Đau dai dẳng: Cơn đau kéo dài ba tháng hoặc lâu hơn sau khi phát ban bệnh zona đã lành. Cơn đau có thể cảm thấy nóng rát, nhói và đau nhức. Hoặc nó có thể cảm thấy châm chic sâu trong da và đau.
· Rất nhạy cảm với đau, dù chỉ chạm nhẹ. Những người đau hậu zona thường không thể chịu được ngay cả việc chạm vào quần áo trên vùng da bị ảnh hưởng.
· Ngứa và tê: Ít gặp hơn. Hiếm gặp hơn có thể có biểu hiện yếu hoặc liệt cơ.
2. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Cần gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu đầu tiên của bệnh zona. Thường thì cơn đau bắt đầu trước khi bệnh nhân thấy phát ban.
Nguy cơ đau hậu zona sẽ thấp hơn nếu người bệnh bắt đầu dùng thuốc kháng virus trong vòng 72 giờ sau khi phát ban bệnh zona.
3. Nguyên nhân đau hậu zona
Virus gây bệnh thủy đậu cũng chính là nguyên nhân gây ra bệnh zona. Một khi đã mắc bệnh thủy đậu, virus sẽ tồn tại trong cơ thể đến hết cuộc đời. Virus có thể tái hoạt động và gây ra bệnh zona.
Nguy cơ này tăng lên theo độ tuổi và nó cũng tăng lên nếu có tác nhân nào đó làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cơ thể, chẳng hạn như thuốc hóa trị để điều trị ung thư.
Đau hậu zona xảy ra nếu các dây thần kinh bị tổn thương trong đợt bùng phát zona. Những dây thần kinh bị tổn thương không thể gửi thông tin từ da đến não như thường lệ.
Thay vào đó, các thông điệp trở nên lộn xộn gây đau dai dẳng, có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
4. Yếu tố nguy cơ
· Tuổi: Người từ 60 tuổi trở lên
· Có biểu hiện đau nhiều trong giai đoạn có tổn thương ban và bọng nước.
· Bệnh kèm: Người mắc bệnh lý mạn tính ví dụ như đái tháo đường.
· Vị trí zona xuất hiện: trên mặt hoặc thân mình.
· Chậm trễ trong điều trị zona. Không bắt đầu dùng thuốc kháng virus trong vòng 72 giờ kể từ khi phát ban xuất hiện.
· Chưa tiêm phòng vaccine zona.
5. Dự phòng
Vaccine zona thần kinh có thể giúp ngăn ngừa bệnh và đau hậu zona.
Tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đề nghị người lớn từ 50 tuổi trở lên nên chủng ngừa bằng vaccine Shingrix.
Cơ quan này cũng đề xuất sử dụng Shingrix cho người lớn từ 19 tuổi trở lên nếu có hệ miễn dịch yếu hơn do bệnh tật hoặc điều trị.
Shingrix được đề xuất ngay cả khi người bệnh đã mắc bệnh zona hoặc đã tiêm loại vaccine cũ hơn như Zostavax. Shingrix được tiêm làm hai liều, cách nhau 2 đến 6 tháng.
Với 2 liều, Shingrix có hiệu quả hơn 90% trong việc ngăn ngừa bệnh và đau hậu zona thần kinh.
BS PHAN THỊ NGỌC HUYỀN – Phòng khám đa khoa Pasteur
Nguồn: Mayoclinic, Postherpetic neuralgia
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
