Ung thư tuyến giáp (UTTG) có phương tiện tầm soát với độ nhạy và độ đặc hiệu khá cao là siêu âm, nhưng tầm soát phát hiện sớm không giảm tử vong trong nhóm tầm soát so với không, chứng minh qua các nghiên cứu sau:

Đầu tiên là số liệu từ Hàn Quốc, bắt đầu từ năm 1993-2011: tầm soát UTTG trở nên phổ biến, dẫn đến số ca mắc mới tăng vọt, tăng gấp 15 lần. Toàn bộ sự gia tăng này chủ yếu do tăng phát hiện ung thư tuyến giáp dạng nhú, một loại đa số diễn tiến chậm. Mặc dù tỷ lệ mắc tăng đáng kể như vậy, nhưng tỷ lệ tử vong do ung thư tuyến giáp vẫn ổn định.

Với kết quả trên, tầm soát ung thư tuyến giáp ở Hàn Quốc bắt đầu giảm vào năm 2013 và vì lo ngại về việc chẩn đoán quá mức và điều trị quá mức; vào năm 2015, Ủy ban Hướng dẫn Tầm soát Ung thư Quốc gia Hàn Quốc đã đưa ra khuyến cáo không nên tầm soát sàng lọc ung thư tuyến giáp bằng siêu âm cho những người khỏe mạnh.

• Suốt trong hai thập kỷ qua, nhiều quốc gia đã báo cáo về việc tăng tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp nhưng không tăng tỷ lệ tử vong. Cụ thể, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế công bố, tỷ lệ phát hiện ung thư tuyến giáp đã tăng lên gấp đôi ở Pháp, Ý, Croatia, Cộng hòa Séc, Israel, Trung Quốc, Úc, Canada và Hoa Kỳ. Các xu hướng tương tự về tỷ lệ mắc bệnh tăng lên mà không giảm tỷ lệ tử vong ở các quốc gia phát triển này đã hỗ trợ việc giải thích các phát hiện của Hàn Quốc.
• Ở Mỹ, 2017, Lực lượng Đặc nhiệm Dịch vụ Phòng bệnh Hoa Kỳ USPSTF khuyến nghị chống lại việc tầm soát ung thư tuyến giáp. Kết luận của Lực lượng Đặc nhiệm, dựa trên bằng chứng quan sát, là “lợi ích của việc tầm soát ung thư tuyến giáp là tiêu cực.”
• ATA 2015, ACR, ACS, NCI… đề nghị không tsut tuyến giáp trong dân số trưởng thành không triệu chứng, riêng ATA đề nghị thêm ngay cả đối với ung thư tuyến giáp biệt hóa tốt di truyền.

Không giảm tử vong mà lại gây tác hại

• Ở Hàn quốc, hầu như tất cả những người được chẩn đoán UTTG đều được mổ: khoảng 2/3 phải được cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp và 1/3 còn lại cắt gần trọn.
• Hậu quả đáng kể cho bệnh nhân,
  • hầu hết chấp nhận sống với Liệu pháp hormone tuyến giáp thay thế suốt đời
  • và một số ít bị biến chứng từ quá trình phẫu thuật. Một nghiên cứu về nhu cầu bảo hiểm cho hơn 15.000 người Hàn Quốc đã trải qua phẫu thuật cho thấy 11% có suy phó giáp và 2% bị liệt dây thanh âm.

+ Nếu một người muốn được tầm soát ung thư tuyến giáp thì có được thực hiện không? Nếu không được đề nghị tầm soát ung thư tuyến giáp mà vẫn tầm soát thì có hại gì hay không?

Bác sĩ cần tư vấn về lợi ích và nguy cơ

• Về lợi ích thì ít
  • Có thể có nhân ung thư nhỏ trong tuyến giáp nhưng tồn tại suốt đời với đa số bệnh diễn tiến chậm, hiếm khi nào có bệnh cảnh nặng, điều trị kết quả tốt khi biểu hiện ra ngoài.
  • Đặc biệt quan trọng hơn tất cả là tầm soát phát hiện sớm không cải thiện tiên lượng, tức không giảm tỉ lệ tử vong hay không tăng sống còn được nhiều nghiên cứu đã công bố,
  • Nhiều tổ chức y khoa đề nghị không nên tầm soát.
• Về Nguy cơ: Nguy cơ biến chứng khi mổ (suy phó giáp, tổn thương TKHTQ) nếu tầm soát ra ung thư, chi phí tốn kém không cần thiết cho siêu âm, sinh thiết kim nhỏ FNA, chi phí mổ và theo dõi về sau, có thể uống hormon suốt đời.
• Nếu chỉ quan tsut tuyến giáp với nguy cơ tử vong thấp thì có nguy cơ bị tử vong cao do 21 bệnh ung thư xếp thứ hạng cao tử vong trên UT tuyến giáp, nhất là gan, phổi, vú, dạ dày, đại trực tràng…
• Do đó, nên tập trung vào các loại phổ biến có cải thiện sống còn với tầm soát, chỉ khi “trà dư tửu hậu” hay đã tầm soát đủ các ung thư phổ biến rồi muốn tầm soát thêm.

Khi đã tư vẫn rõ ràng mà vẫn muốn tầm soát thì nên thực hiện và nhấn mạnh rằng đây là lựa chọn cá nhân.

• Nguy cơ biến chứng mổ, tốn kém thời gian và tiền bạc
• Bỏ sót những ung thư quan trọng tử vong cao cần tầm soát đã nói ở trên.

+ Ung thư tuyến giáp di truyền có được đề nghị tầm soát

• Biệt hóa tốt gợi ý khi ít nhất có 2 người bị K giáp nhưng không được đề nghị tầm soát theo ATA vì không giảm từ
• MTC được đề nghị, nhưng hiếm gặp: Khi nào trong gia đình có người bị MTC rồi mới tầm soát và bằng calcitonin máu.

Chia sẻ từ BS CKII NGUYỄN HỮU HÒA – Chuyên ngành Ung bướu, Cố vấn chuyên môn tại Pasteur.

>> Đặt lịch hẹn thăm khám cùng BS Hòa tại Pasteur, quý khách hàng vui lòng liên hệ 0236 9999 868 để được hỗ trợ tư vấn