Xét nghiệm tầm soát ung thư đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các bệnh lý, đặc biệt là ung thư. Cùng với sự tiện lợi và độ chính xác, các chỉ số xét nghiệm tầm soát ung thư đang trở thành một phương pháp quan trọng giúp nâng cao khả năng phòng tránh và chẩn đoán bệnh trong cộng đồng. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan liệu xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không và ý nghĩa của các chỉ số xét nghiệm ung thư.
Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không?
Xét nghiệm tầm soát ung thư đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm ung thư – một trong những bệnh lý gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Phương pháp này giúp chúng ta kiểm tra sự xuất hiện của các protein đặc biệt hoặc hormon được tế bào ung thư sản xuất, như AFP từ ung thư gan, CA 125 từ ung thư buồng trứng, CA 19-9 từ ung thư tụy, và nhiều loại khác.
Ngoài việc xác định các protein ung thư, xét nghiệm tầm soát ung thư còn hướng tới việc tìm kiếm gen gây ung thư, một phương pháp mới trong lĩnh vực y học. Việc này có thể phát hiện mầm mống của bệnh ung thư từ giai đoạn rất sớm, như tìm thấy gen APC cho ung thư đại tràng hoặc gen BRCA2 cho ung thư vú.
Xét nghiệm máu có phải phương pháp tầm soát ung thư duy nhất không?
Xét nghiệm tầm soát ung thư là một trong những phương pháp xét nghiệm ung thư quan trọng, nhưng không phải là cách duy nhất và cũng không phải là phương pháp tầm soát tuyệt đối. Việc sử dụng xét nghiệm máu trong việc đánh giá nguy cơ mắc ung thư được xác định dựa trên nhiều yếu tố, và bác sĩ thường sẽ quyết định khi nào cần thực hiện các loại xét nghiệm này. Ngoài xét nghiệm máu, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp khác để tầm soát ung thư:
- Kiểm tra hình ảnh (imaging): Các phương pháp như X-quang, siêu âm, máy CT, hoặc cả MRI có thể được sử dụng để quan sát hình ảnh của cơ quan bên trong cơ thể và phát hiện các dấu hiệu của ung thư.
- Sinh thiết (Biopsy): Việc thu mẫu tế bào từ vùng nghi ngờ và kiểm tra chúng dưới kính hiển vi là một phương pháp chính xác để xét nghiệm ung thư và xác định loại ung thư cụ thể.
- Kiểm tra gen (genetic testing): Đối với những người có yếu tố di truyền ung thư cao, kiểm tra gen có thể giúp dự đoán nguy cơ mắc ung thư và xác định liệu pháp phòng ngừa phù hợp.
Khi nào bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm tầm soát ung thư?
- Người có yếu tố nguy cơ: Nếu người đó có yếu tố di truyền, tiền sử gia đình với ung thư, hoặc có các yếu tố rủi ro khác, bác sĩ có thể đề xuất xét nghiệm máu để tìm kiếm các chỉ số có thể liên quan đến ung thư.
- Người có triệu chứng hoặc biểu hiện của ung thư: Nếu bệnh nhân có các triệu chứng như sưng, đau, hoặc các vấn đề khác có thể liên quan đến ung thư, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để đưa ra đánh giá chính xác hơn.
- Kiểm tra định kỳ: Đối với một số loại ung thư, như ung thư vú hoặc ung thư tuyến tiền liệt, xét nghiệm máu có thể được thực hiện định kỳ để theo dõi sự thay đổi trong các chỉ số và phát hiện sớm bất kỳ biến động nào.
- Theo dõi sau điều trị: Sau khi điều trị ung thư, xét nghiệm máu thường được sử dụng để đánh giá hiệu quả của liệu pháp và theo dõi sự tái phát của bệnh.
Các chỉ số xét nghiệm máu tầm soát ung thư phổ biến và ý nghĩa của chúng
Chỉ số Alpha-fetoprotein (AFP)
Alpha-fetoprotein (AFP) được thường xuyên sử dụng để đánh giá nguy cơ mắc bệnh ung thư gan, một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới. AFP là một protein xuất hiện trong máu và gan của người mới sinh và luôn ổn định trong mức dưới 10ng/ml. Nếu chỉ số này tăng đột ngột, đây có thể là dấu hiệu của tế bào gan đang phát triển không bình thường.
Chỉ số CEA (Carcinoembryonic Antigen)
CEA là một protein xuất hiện trong máu, và mức tăng cao của nó thường liên quan đến nhiều loại ung thư như ung thư đại trực tràng, vú, phổi, và buồng trứng. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng CEA có thể tăng do các bệnh lý khác không phải ung thư.
Chỉ số CA-125
Được sử dụng chủ yếu để đánh giá nguy cơ mắc ung thư buồng trứng, chỉ số xét nghiệm máu tầm soát ung thư CA-125 có thể tăng cao trong nhiều bệnh lý phụ nữ khác nhau. Tuy nhiên, mức tăng đột ngột và không lý do có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư buồng trứng.
Chỉ số PSA (Prostate-Specific Antigen)
PSA là kháng nguyên đặc hiệu được sản xuất tuyến tiền liệt ở nam giới. Mức tăng của PSA có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư tuyến tiền liệt, nhưng cũng có thể xuất hiện trong các tình trạng khác như viêm tuyến tiền liệt.
Chỉ số CA 19-9
Chủ yếu được sử dụng để đánh giá nguy cơ mắc ung thư tụy, CA 19-9 cũng có thể tăng cao trong các bệnh lý khác như viêm gan, viêm ruột, viêm tụy cấp, xơ gan…
Chỉ số CA 15-3 và CA 27.29
CA 15-3 và CA 27.29 là chỉ số xét nghiệm máu tầm soát ung thư thường được sử dụng để đánh giá và theo dõi bệnh ung thư vú, nhất là trong xác định độ tiến triển và đặc điểm của nó.
Chỉ số Chromogranin A
Chromogranin A là loại protein có trong các mô thần kinh nội tiết và hệ thống tuần hoàn máu. Chỉ số này thường được sử dụng để đánh giá tình trạng của các tế bào thần kinh, và chẩn đoán u thần kinh nội tiết.
Tóm lại, chúng ta có thể thấy rằng xét nghiệm tầm soát ung thư đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và theo dõi ung thư. Việc thường xuyên tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia y tế là quan trọng để duy trì sức khỏe và phòng tránh nguy cơ ung thư. Nếu bạn cần tư vấn thêm về thủ tục, chi phí hay tiến trình xét nghiệm ung thư, hãy liên hệ ngay hotline 0236.9999.868 của Phòng khám đa khoa Pasteur nhé!
Bác sĩ Nguyễn Thành Trung
